To pojęcie zwane także jako podagrą, skazą moczanową lub artretyzmem. Jest to przewlekła choroba związana z zaburzeniami metabolizmu kwasu moczowego i jego nadmiernym stężeniem we krwi. Spowodowana jest zwykle nadmiernym wytwarzaniem tego związku lub jego niedostatecznym wydalaniem z organizmu. Kryształki moczanu sodu odkładające się w tkankach i najczęściej zajmują stawy.
Dna moczanowa to zapalna reakcja organizmu na powstające w jamie stawowej kryształy moczanu sodu. Pierwsze sygnały które wyraźnie można odczuć to silny atak bólu, obrzęk stawu i ograniczeniem ruchomości tegoż stawu. Kryształki moczanu sodu gromadzą się również w ścięgnach, powodując ucisk oraz ból. Warto podkreślić, że w zaawansowanej postaci choroby może dojść do uszkodzenia narządu ruchu, a także zajęcia innych narządów (kamica nerkowa, uszkodzenie nerek). Często dnie moczanowej mogą towarzyszyć inne dolegliwości tzw.'cywilizacyjne' takie jak:
Badanie płynu stawowego i wykrycie w nim obecności kryształów moczanu sodu to podstawowa metoda, dzięki której można rozpoznać chorobę. Dna moczanowa, jak pozostałe choroby wywoływane przez kryształy zaliczana jest do krystaloartropatii, czyli chorób wywołanych nadmiarem kryształów moczanów. Jedynie wczesne badanie, które wykryje hiperyrukemie, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi może pomóc w miarę szybko złagodzić przebieg i rozwój choroby. Badanie to jest mimo wszystko bardzo rzadko robione, a tymczasem dna moczanowa może się rozwijać nawet kilkanaście lat i nie dawać żadnych objawów.
Napad bólu pojawia się nagle, bez konkretnej przyczyny, zwykle w nocy i jest głównym objawem tej choroby. Ból miejsca objętego procesem zapalnym jest niezwykle silny, potęguje go nawet przykrycie lekkim kocem. Występuje on najczęściej w obrębie kolana, łokcia lub palucha i towarzyszy mu obrzęk stawu, zaczerwienienie wraz z nadmiernym napięciem skóry oraz stan zapalny, a w niektórych przypadkach podwyższona temperatura ciała na zmianę z występującymi dreszczami.
Choroba ta dotyczy około 1% populacji w krajach rozwiniętych. W Europie występuje u około 0,3% populacji. Głównie są to mężczyźni (stanowią około 90-95% wszystkich chorych na dnę moczanową) w średnim wieku, u których współwystępuje nadciśnienie tętnicze oraz nadwaga. Znacznie rzadziej chorują na nią kobiety, a w bardzo niewielkim stopniu także dzieci.
Mechanizm powstawania dny moczanowej nie jest dokładnie znany, jednak często wiąże się on z:
Część z osób cierpiących na dną moczanową ma predyspozycję wrodzoną. Na pojawienie się dny moczanowej duży wpływ ma:
Dna moczanowa występuje najczęściej u osób spożywających w znacznych ilościach mięso oraz tłuszcze zwierzęca. Znacznie rzadziej natomiast chorują na nią wegetarianie.
Ze względu na przyczynę powstania choroby wyróżnia się:
To postać dny moczanowej związana z czynnikiem genetycznym. W badaniach wykazano, że u 90% chorych z tą postacią choroby kwas moczowy produkowany jest przez organizm w nadmiernej ilości, przez co jest niedostatecznie wydalany.
Ta postać dny moczanowej jest związana z:
Obecnie obserwuje się wzrost występowania dny moczanowej, co ma ścisły związek z współczesnym stylem życia oraz dietą. Ludzie bardzo często wybierają żywność przetworzoną lub półprodukty. Wydaje się że świat nam dostarcza coraz to nowych rozwiązań żywieniowych, ale czy aby na pewno były one 'Rozwiązaniem'? Spójrzmy na to z historycznego punktu widzenia - spadek zachorowania na tę chorobę zaobserwowano w czasie ograniczeń pokarmowych, spowodowanych np. wojną. Dna moczanowa znana jest już od czasów Hipokratesa, a pierwszy opis kliniczny tej jednostki chorobowej pochodzi z XVII wieku.
Dla odmiany dzisiaj - 'od przybytku głowa nie boli', półki sklepowe uginają się pod bogactwem towaru. Zaleca się wprowadzenie zmian w codziennej diecie dla wszystkich, którzy doświadczyli tego okropnego bólu jaki sygnalizuję dnę moczanową, ponad to konsultację lekarską i zmianę nawyków żywieniowych.
Choroba charakteryzuje się występowaniem napadów silnego bólu, który w początkowym okresie choroby łatwo złagodzić, a poprzez odpowiednią dietę i styl życia można znacznie zmniejszyć częstość występowania napadów oraz złagodzić przebieg choroby. Zmiana codziennych nawyków i diety to niewiele w porównaniu do walki z nagłym atakiem silnego bólu.
W początkowym okresie choroby napady bólu pojawiają się stosunkowo rzadko, raz na kilka lub kilkanaście miesięcy i obejmują zwykle jeden staw. Pomiędzy poszczególnymi napadami chorzy nie odczuwają żadnych dolegliwości.
W przewlekłym stadium choroby napady pojawiają się częściej, trwają dłużej i obejmować mogę więcej stawów. Pojawiają się także guzki dnawe, będące skupiskami kryształków moczanu sodu. Są to twarde guzki umiejscowione głównie na palcach rąk i nóg oraz na płatkach uszu. Podobne guzki występują w nerkach tworząc kamienie nerkowe. Wraz z upływam czasu na skutek choroby mogą powstawać także zniekształcenia stawów oraz ubytki kostne.
Pij herbaty ziołowe i owocowe,kawę zbożową, koktajle mleczno-owocowe i warzywno-owocowe.
Rys.1 Dna moczanowa - Podagra
W zależności od umiejscowienia procesu zapalnego dna moczanowa bywa różnie nazywana:
To schorzenie bardzo zbliżone do dny moczanowej. Jest ona jednak mniej bolesna. Wywoływana jest przez kryształki moczanu wapnia, a nie moczanu sodu, tak jak dna moczanowa. Występuje głównie u osób po 60 roku życia, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.
mgr Monika Musialik-Skinderowicz
Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.