Bóle stawów, obrzęki, zaczerwienienia oraz sztywność stawów to objawy, które mogą świadczyć o występowaniu dolegliwości reumatycznych. Rozpoznanie choroby wymaga przeprowadzenia fachowej diagnostyki. Zachęcamy do zapoznania się z zakresem badań, które są zalecane na poszczególnych etapach diagnozowania dolegliwości związanych ze stawami.
W katalogu badań, które pomagają ustalić przyczynę dolegliwości oraz stadium choroby znajdują się zarówno badania laboratoryjne, jak i badania obrazowe. Aby zdiagnozować pacjenta, lekarz może zalecić przeprowadzenie podstawowych badań diagnostycznych lub też badań specjalistycznych, umożliwiających rozpoznanie określonego schorzenia reumatycznego.
Badania laboratoryjne | Badania obrazowe |
OB | RTG |
morfologia | USG |
czynnik reumatoidalny | rezonans magnetyczny |
białko C reaktywne (CRP) | |
kwas moczowy | |
odczyn Waaler-Rose | |
przeciwciała anty-CCp | |
antystreptolizyna (ASO) |
Wykonanie poszczególnych badań pozwoli ustalić występowanie choroby reumatycznej lub też ocenić stadium choroby. W sytuacji, gdy zauważamy pierwsze objawy zapalenia stawów lub inne dolegliwości z nimi związane, lekarz może zalecić wykonanie określonego pakietu badań.
Badanie OB to standardowe badanie profilaktyczne. Odczyn OB wskazuje na tempo opadania krwinek czerwonych w czasie. Podwyższony wskaźnik OB świadczy o wystąpieniu stanu zapalnego (infekcyjnego lub nieinfekcyjnego) w organizmie. Wysoki wskaźnik OB powyżej normy może wskazywać na występowanie problemów zdrowotnych w tym m.in. choroby reumatycznej, choroby autoimmunologicznej, hipercholesterolemii, niedoczynności lub nadczynności tarczycy lub innych schorzeń. U chorych cierpiących na choroby reumatyczne występuje przyspieszone opadanie czerwonych krwinek, co wynika z nadprodukcji autoprzeciwciał (zjawisko charakterystyczne dla większości chorób autoimmunologicznych). Wynik OB u osób chorujących na RZS może być nawet liczbą trzycyfrową.
Morfologia to najczęściej wykonywane, podstawowe badanie diagnostyczne. Badanie to pozwala na ogólną ocenę stanu zdrowia osoby i umożliwia zdiagnozowanie stanu zapalnego, infekcji lub niedokrwistości. Uzyskane wyniki należy porównać z wartością określoną jako norma. Duże rozbieżności od normy, mogą wskazywać na istnienie konkretnych dolegliwości. W ramach morfologii bada się elementy morfotyczne krwi, a więc:
Wykonując badanie morfologii, bardzo często określa się także poziom hemoglobiny (HGB). Objawem często występującym u osób cierpiących na choroby reumatyczne jest niedokrwistość.
Jest to istotne badanie, które powinno być wykonane na etapie rozpoznania choroby reumatoidalnej. Statystycznie czynnik ten jest wykrywany u ok 70-90% pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Jednakże jego obecność nie potwierdza jednoznacznie, ani nie wyklucza występowania RZS. Podwyższona wartość RF może wystąpić zarówno w RZS, jak i przy innych chorobach np. nowotworowych, toczniu rumieniowym trzewnym, zapaleniu mięśniowym, zapaleniu mięśniowo-skórnym, gruźlicy, infekcji wirusowej lub choroby wątroby.
Diagnozując czynnik reumatoidalny należy mieć świadomość występowania stosunkowo dużej ilości wyników o podwyższonym poziomie, które nie mają potwierdzenia w diagnozie choroby reumatoidalnej. Prawdopodobieństwo wystąpienia podwyższonego poziomu czynnika reumatoidalnego wzrasta u osób starszych. Dlatego konieczne jest zestawienie wyników badania RF razem z wynikami innych badań m.in. OB, CRP, a także z przebiegiem klinicznym choroby u pacjenta.
Skrót CRP oznacza białko ostrej fazy (białko C-reaktywne). Jest to badanie, które wykonuje się celem określenia stężenia białka C-reaktywnego, które informuje o wystąpieniu stanu zapalnego w organizmie. Zleca się wykonanie badania CRP w przypadku diagnozowania chorób autoimmunologicznych, chorób nowotworowych oraz przy występowaniu różnego rodzaju infekcji.
Badanie analityczne kwasu moczanowego pozwala na rozpoznanie dny moczanowej i stosowane jest do monitorowania przebiegu terapii. Nadmierne stężenie we krwi kwasu moczanowego może powodować dolegliwości bólowe.
Badanie odczynu Waaler-Rose ma istotne znaczenie na etapie diagnozowania czynnika reumatoidalnego. Dodatni wynik badania świadczy o występowaniu czynnika reumatoidalnego we krwi pacjenta.
Oznaczenie miana przeciwciał przeciw cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi pomaga w rozpoznaniu choroby RZS. Ze względu na dokładność badania, jest ono rekomendowane wszystkim pacjentom, u których nie potwierdzono jeszcze diagnozy RZS (podwyższony poziom przeciwciał anty-CCP diagnozowany jest u ok 60-70% osób cierpiących na RZS). Badanie powinno być wykonane w przypadku stwierdzenia takich objawów jak:
Podwyższone miano anty-CCP występuje niemal wyłącznie u osób chorych na RZS i można je wykryć już w początkowych etapach choroby. Materiałem do badania jest krew pobrana od pacjenta.
Badanie to wykonuje się w celu ustalenia, czy pacjent przeszedł w niedalekim czasie zakażenie wywołane paciorkowcami grupy A. Streptolizyna O to substancja immunogenna, co oznacza, że może powodować nadmierne wytwarzanie przeciwciał, które będą negatywnie oddziaływać na układ odpornościowy. Zakażenie pewną grupą drobnoustrojów paciorkowca może wywołać choroby reumatyczne.
W przypadku podejrzenia uszkodzenia stawów, lekarz może zalecić wykonanie badania rentgenowskiego. Badanie RTG X obrazuje przede wszystkim kości (tkanki twarde). W początkowej fazie RZS uszkodzenia stawów mogą nie być wykrywalne w badaniach radiologicznych. W przypadku występowania zaawansowanego stadium choroby reumatycznej, badanie RTG może wykazać takie uszkodzenia stawów jak:
Badania należy powtarzać regularnie w przypadku długotrwałego utrzymywaniu się stanu zapalnego w organizmie, który może świadczyć o progresji, czyli rozwoju kolejnych stadiów uszkodzenia stawów.
Wyniki badania USG mogą wskazywać na występowanie nadżerek dużo wcześniej, niż będzie to widoczne przy wykonaniu badania RTG.
Za pomocą badania USG możemy zdiagnozować:
Dodatkowo USG umożliwia:
Takie objawy jak pogrubiała lub obrzęknięta maziówka oraz inne tkanki miękkie (ścięgna, mięśnie, wiązadła) mogą potwierdzać występowanie chorób reumatoidalnych. USG to powszechnie dostępna metoda diagnostyczna. Niestety badanie nie pozwala ustalić stanu wnętrza kości, ani tez nie daje możliwości jednoznacznego potwierdzenia występowania choroby reumatoidalnego zapalenia stawów.
Rezonans magnetyczny pozwala bardzo dokładnie zobrazować stan tkanek miękkich i kości. Analizatory rezonansowe z dużą dokładnością rozróżniają tkanki kostne i tkanki miękkie, co może znacznie pomóc w diagnozie studium zaawansowania choroby reumatoidalnej. Rezonans magnetyczny pokazuje takie objawy jak naciek zapalny szpiku oraz zmiany, które występują w błonie maziowej.
Obraz rezonansu magnetycznego pozwala na dość dokładną ocenę stanu poszczególnych elementów stawów, w tym:
Na podstawie uzyskanych wyników jesteśmy w stanie wydać dość precyzyjną diagnozę. Niestety ze względu na wysokie koszty badania i niską ich dostępność, rezonans magnetyczny nie jest powszechnie zapisywanym badaniem przez lekarzy prowadzących.
Pierwsze dolegliwości reumatyczne, takie jak bóle mięśni i stawów oraz towarzyszące im zaczerwienienia i obrzęki to ważny sygnał, którego nie wolno lekceważyć. Ograniczenie ruchomości oraz sprawności stawów może z biegiem czasu bardzo mocno postępować. Pamiętajmy, że choroby reumatyczne dotyczą nie tylko osób starszych. Intensywne dolegliwości reumatyczne dotykają osoby już w wieku 35 - 40 lat. W przypadku stwierdzenia problemów ze stawami, warto zastosować skuteczny suplement odbudowujący strukturę stawu i poprawiający jego sprawność. Pamiętajmy jednak, że fachowa diagnoza pozwoli nam dokładnie określić przyczynę dolegliwości oraz stadium rozwoju choroby. Wczesna diagnostyka w wykrywaniu dolegliwości reumatycznych może znacząco zwiększyć skuteczność późniejszych terapii.