Przyczyny bólu stawów

Przyczyn bólu stawów jest wiele. Mogą być one spowodowane mikrourazami, wadami wrodzonymi, chorobami metabolicznymi i zwyrodnieniowymi. W artykule opisujemy jakie są najczęstsze przyczyny destrukcji chrząstki stawowej, a także w jaki sposób możemy zapobiegać lub minimalizować dolegliwości bólowe związane ze stawami.

Ból stawów

Zasadniczo ból stawów może być wywołany stanem zapalnym stawów lub uszkodzeniami mechanicznymi. Dolegliwości bólowe stawów mogą dotyczyć każdego człowieka. Złożona budowa anatomiczna stawów sprawia, że są one bardzo podatne na różnego rodzaju uszkodzenia.

Ból stawów¹ może być wywołany:

• stanem zapalnym
• niepełnosprawnością
  • wewnątrzstawową (błona maziowa, chrząstki, łąkotki, wiązadła krzyżowe)
  • okołostawową (ścięgna, kaletki maziowe, wiązadła)
  • pozastawową (mięśnie, układ nerwowy, układ krążenia)

W rozumieniu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niepełnosprawnością nazywamy zarówno uszkodzenia (nieprawidłowość anatomicznej struktury), jak i niepełnosprawność czynnościową, która polega na ograniczonej zdolności do wykonywania typowych aktywności życiowych.

Czy choroby stawów są powszechne?

Niestety dolegliwości stawów to jeden z najczęściej występujących rodzajów bólu. Badania National Health Interview Survey wskazały, iż przynajmniej co piąty mieszkaniec USA cierpi na dolegliwości związane z zapaleniem stawów. W kolejnych latach spodziewany jest dalszy przyrost liczby osób, u których będzie diagnozowane zapalenie stawów. Do roku 2030 prognozuje się, iż dolegliwości te mogą dotyczyć nawet 67 milinów Amerykanów (co czwarty mieszkaniec USA).

Sytuacja w Europie niestety nie jest lepsza. Badania przeprowadzone na zlecenie Komisji Europejskiej (2007) potwierdziły, iż 22% przebadanych Europejczyków także wskazywało na różnego rodzaju dolegliwości mięśniowo-szkieletowe.

Przyczyny bólu stawów

Organizm człowieka jest poddawany różnorodnym obciążeniom. Ból stawów nie musi być wywołany silnym uszkodzeniem tkanek miękkich. Bardzo często to właśnie suma mikrourazów (drobnych przeciążeń) może znacząco osłabić strukturę stawu i doprowadzić do stanów bólowych.

Najczęstsze dolegliwości bólowe stawu

Przyczyny chorób chrząstki

Do przyczyn wywołujących przedwczesne zużycie lub uszkodzenie chrząstki zaliczamy m.in.:

• Wady wrodzone - zmieniają mechanikę i ograniczają tolerancję stawu na przeciążenia. Zaburzają prawidłową równowagę siłową pomiędzy mięśniami.
• Urazy, mikrourazy i przeciążenia - mogą być wywołane uprawianiem aktywności sportowej, wykonywaniem pracy zawodowej, która obejmuje powtarzające się czynności. Urazy (stłuczenia, złamania, skręcenia, podwichnięcia, zwichnięcia) mogą występować jako obrażenia ostre lub przewlekłe.
• Choroby metaboliczne np. cukrzyca - mogą w znacznym stopniu uszkodzić strukturę stawu. Nieodwracalne zmiany mogą być wywołane także otyłością lub paleniem papierosów.
• Choroby zwyrodnieniowe - schorzenia stawów powstające na skutek działania czynników mechanicznych i biologicznych, które destabilizują i degradują chrząstkę stawową. Choroby zwyrodnieniowe to najczęstsza forma zapalenia stawów, a jej objawy występują nawet u 10-15% światowej populacji.

Powstanie chorób zwyrodnieniowych przypisuje się patologiom, które zaburzają integralność chrząstki stawowej i kości podchrzęstnej. W ramach postępowania choroby zwyrodnieniowej następuje stopniowa degradacja chrząstki stawowej oraz obszaru okołostawowego kości. Zmiany zwyrodnieniowe dotykają nie tylko samej chrząstki, ale także następujących jednostek:

• więzadła,
• torebka stawowa,
• błona maziowa,
• kaletka,
• przyczepy ścięgien,
• mięśnie.

Ból stawów

Zgodnie z definicją Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu (ASP - International Association for the Study of Pain) bólem określamy "nieprzyjemne przeżycie zmysłowe i emocjonalne, połączone z aktualnym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanki lub związane z wyobrażeniem tego typu uszkodzenia". Ból sygnalizuje chorobę lub uraz i jest wyraźnym sygnałem wskazującym potrzebę znalezienia wsparcia medycznego.

Zaawansowane stadium bólu nie jest już tylko sygnałem ostrzegawczym. Stanowi źródło cierpienia człowieka i w dużym stopniu ogranicza jego jakość życia. Występowanie przewlekłego bólu powoduje zaburzenia fizjologiczne, psychologiczne oraz społeczne. Pacjenci z przewlekłym bólem wymagają wielokierunkowego i kompleksowego postępowania, które nie ogranicza się tylko do przyjmowania leków, ale także do uzyskania wsparcia z w wykorzystaniem technik neuromodulacyjnych, psychoterapii, rehabilitacji².

Współczesna medycyna uznaje liczne rodzaje bólu. Ze względu na intensywność oraz czas trwania bólu możemy wyróżnić:

• ból ostry - ból utrzymuje się krócej niż 3 miesiące. Ból ten występuje najczęściej tak długo, jak długo działa bodziec, który go wywołuje.
• ból przewlekły - utrzymuje się przez okres przynajmniej 3 miesięcy. Jednakże kryterium czasu nie jest najważniejszym wyznacznikiem. Ból przewlekły ma bardzo negatywny wpływ na ogólną kondycję psych-fizyczną człowieka. Ból ten nie pełni funkcji ostrzegawczej, a sam staje się chorobą.

Choroby zwyrodnieniowe stawów najczęściej wiążą się z występowaniem bólu przewlekłego. Niestety ból przewlekły ma wiele negatywnych konsekwencji. Zaburzenia depresyjne, ograniczona aktywność fizyczna, brak apetytu, obniżona tolerancja na ból, spowolnienie procesów myślowych to tylko niektóre z objawów, które często współwystępują wraz z bólem przewlekłym³.

Ochrona stawów

Niezależnie od wieku, w jakim dotknie nas ból stawów, może on mieć duży wpływ na nasze życie. Dobrą kondycję i ruchomość naszych stawów w większości przypadków jest w stanie przedłużyć regularna profilaktyka zdrowych stawów. Do najważniejszych działań profilaktycznych zaliczamy:

• Dietę zdrowych stawów
• Uprawianie aktywności fizycznej
• Suplementację diety - suplement wzmacniający stawy
• Wykonywanie badań profilaktycznych
• Dbanie o prawidłową pozycję ciała
• Unikanie monotonnych czynności, które wymagają nieprawidłowej postawy ciała.

Jeżeli nasze stawy utraciły pełną sprawność, wówczas należy skontaktować się z lekarzem, który zaleci odpowiedni proces leczenia lub z rehabilitantem, który dobierze odpowiedni zestaw ćwiczeń.

Bibliografia:

¹ B. Niwińska "Dolegliwości bólowe stawów kończyn dolnych w aspekcie aktywności ruchowej"
² M. Kocot-Kępska, J. Dobrogowski Neurologia, znieczulenie regionalne i terapia bólu', Red. J. Andres, J. Dobrogowski. Ośrodek Regionalny CEEA w Krakowie, 2011: 239-253
³ M. Schwob "Ból", Wydawnictwo Książnica 1999

Tags:

• Artroza
• Gonartroza
• Koksartroza
• MIZS
• RZS
• ZZSK