Jałowa martwica kości, zwana także aseptyczną martwicą kości lub aseptyczną nekrozą kości jest zespołem chorobowym, w której część tkanki kostnej ulega obumarciu i oddzieleniu, co prowadzi do zniekształceń i wtórnych zmian zwyrodnieniowych. Zmiany te często dotyczą także tkanki chrzęstnej.
Przyczyną powstania tego typu zmian najczęściej są zaburzenia w ukrwieniu występujące głównie w nasadach kości u dzieci i młodzieży w okresie wzrostu, spowodowane:
U dorosłych na ujawnienie się jałowej martwicy kości szczególnie narażone są osoby cierpiące na choroby reumatyczne. Jako najczęstsza przyczyna choroby wymienia się min:
Kiedy jednak przyczyny choroby nie można jednoznacznie wskazać określa się ją jako idiopatyczną (pojawiające się spontanicznie, mające nieznane lub niejasne położecznie, przyczynę).
Choroba ta często występuje także u mężczyzn przed 50 rokiem życia. Przyczyną wówczas są zaburzenia krążenia krwi, które prowadzą do spadku ukrwienia oraz niedotlenienia tkanki kostnej, a w konsekwencji do jej martwicy i oddzielenia.
Objawy mogą pojawić się nagle, np. na skutek urazu lub narastać powoli. W tym drugim przypadku objawy początkowej fazy choroby są mało specyficzne. Występuje wówczas ból:
Wraz z rozwojem choroby dolegliwości te nasilają się prowadząc do powstawania przykurczy stawowych oraz występowania krótkotrwałej sztywności porannej. Zwykle jednak ból wyprzedza zmiany radiologiczne, dlatego chory uskarża się na przewlekłe dolegliwości bólowe, których niestety na zdjęciahc RTG nie są uchwytne. W przebiegu jałowej martwicy kości występujące zamiany radiologiczne, które są podstawą do określenia fazy choroby oraz właściwej diagnozy.
Wyróżnia się 4 fazy choroby:
Jałowa martwica kości może rozwinąć się w każdej kości. Dotychczas rozpoznane jest jej około 40 odmian zależnych od miejsca występowania.
Do najczęstszych lokalizacji należy:
W większości przypadków jałowa martwica kości jest nie do przewidzenia, choć istnieją pewne grupy zawodowe, które mają predyspozycje do występowania choroby. Osoby kwalifikowane do pracy w warunkach wysokiego ciśnienia (hiperbarii) powinny być poddawane szczegółowym badaniom radiologicznym, aby wykryć ewentualnie pierwsze zmiany.
Jałowa martwica kości należy do chorób, które przez swoje niespecyficzne objawy powodują duże niebezpieczeństwo wystąpienia uszkodzenia stawów lub nawet kalectwa. Pierwsze objawy nie powinny być ignorowane, niezłocznie należy zgłosić się do specjalisty, który podejmie odpowiednie kroki w kierunku leczenia.
mgr Monika Musialik-Skinderowicz
Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.
