Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych - koksartroza

Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych wiąże się ściśle z trybem życia współczesnego człowieka, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych, gdzie wraz z postępem cywilizacji stale obniża się naturalna aktywność fizyczna. Choroba ta może dotyczyć jednego lub obu stawów biodrowych.

 

Koksartroza - przyczyny, objawy

W początkowej fazie choroba nie daje o sobie znać.

Chrząstka szklista pokrywająca i wyściełająca powierzchnie stawowe stopniowo ulega starciu, na skutek czego odsłonięte zostają powierzchnie kostne, które zaczynają o siebie trzeć. Dochodzi do zmian w nasadach kości oraz zapalenia błony maziowej stawu, co prowadzi do uszkodzenia struktur i funkcji stawu. Powoduje to także narastanie objawów bólowych, zmniejszenie aktywności życiowej oraz pogorszenie jakości życia.


Częstotliwość jej występowania jest różna w poszczególnych krajach, np. :

  • w Szwecji dotyczy 2% populacji,
  • w Finlandii aż 15%
  • w Polsce ok. 8 mln ludzi, z czego 40% dotyczy stawów biodrowych. Na koksartrozę cierpi znaczna większość kobiet (stanowią one 2/3 spośród  5% chorych na koksartrozę Europejczyków po 55. roku życia) Są to jedynie dane statystyczne, a więc możliwe że liczba osób chorujących z powodu zwyrodnienia stawów jest znacznie wyższa.

budowa-stawu-biodrowego.jpg

Rys.1 Budowa stawu biodrowego

 

Rozróżnia się dwie zasadnicze postacie zmian:

  • koksartrozy pierwotne, czyli idiopatyczne
  • koksartrozy wtórne

Koksartrozy pierwotne

Stanowią ok. 48% wszystkich przypadków występowania koksartrozy. Do grupy tej zalicza się pacjentów, u których pomimo zebrania dokładnego wywiadu oraz wykonania badań klinicznych i radiologicznych nie można jednoznacznie wskazać czynnika wywołującego chorobę, jej przyczyna uznawana jest jako nieznana.
 

Jako czynniki bezpośrednie mające wpływ na powstanie choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych wymienia się:

  • niewłaściwy tryb życia,
  • wpływ środowiska
  • predyspozycje genetyczne.
    W badaniach wykazano związek między występowaniem koksartrozy a chromosomem 16p oraz związek pomiędzy zlokalizowanym na chromosomie 6 genem Co19A1 z występowaniem choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych u kobiet. Gen ten związany jest z nieprawidłowościami w budowie chrząstki.

Koksartrozy wtórne

Stanowią 52% wszystkich przypadków zachorowań na chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych. Są skutkiem wad wrodzonych lub nabytych, takich jak np.:

  • ​ wrodzona dysplazja stawu biodrowego,
  • niedorozwój dachu panewki,
  • pogłębienie panewki,
  • wrodzone lub nabyte zwichnięcia stawu biodrowego,
  • wrodzone biodro szpotawe lub koślawe,
  • zaburzenia rozwoju panewek w okresie wzrastania (choroba Perthesa, młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej),
  • uszkodzenia stawu po procesie zapalnym, ropnym lub gruźliczym,
  • zmiany pourazowe (np. po złamaniu szyjki kości udowej lub krętarza kości udowej, zwichnięciu stawu biodrowego, stłuczeniu chrząstki stawowej),
  • nadwaga,
  • otyłość,
  • zmiany przeciążeniowe stawów,
  • nakładające się mikrourazy,
  • zmniejszona wytrzymałość stawu powstała na skutek np. osteoporozy,
  • hemofilia,
  • niedoczynność gruczołu tarczowego,
  • cukrzyca,
  • zaburzenia metaboliczne,
  • dna stawowa 
  • zmiany w ukrwieniu głowy i szyjki kości udowej
  • właściwości krwi.

 

 

osteoartroza-zmiany-w-stawie-biodrowym.jpg

Rys.2 Koksartroza - osteoartroza stawu biodrowego

 

Zaburzenia metaboliczne

Oprócz zaburzeń w budowie i mechanice stawu biodrowego ryzyko wystąpienia zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego występują także zaburzenia metaboliczne i hormonalne.
Czynniki wpływające na rozwój choroby to min.

  • palenie tytoniu,
  • nawyki żywieniowe
  • występowanie otyłości.

 

Czy wiesz, że aby uzupełnić maź stawową nie wystarczy jedynie kwas hialuronowy?

https://www.zdro-vita.pl/hyalutidin-hc-aktiv-2x500-ml.html

 

Zaburzenia hormonalne i metaboliczne odgrywają znaczną rolę w występowaniu choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych głównie u kobiet. Wiąże się to z wpływem niektórych hormonów, zwłaszcza estrogenów na przemianę materii w tkance kostnej u kobiet po menopauzie.
 

Zależność pomiędzy otyłością a występowaniem choroby zwyrodnieniowej stawów biodrowych także jest bardziej widoczna u kobiet niż u mężczyzn.
 

  • Otyłość może mieć zarówno bezpośredni jak i pośredni wpływ na rozwój zmian zwyrodnieniowych stawów biodrowych. Wpływ bezpośredni wiąże się ze zwiększeniem obciążenia jakim poddawane są stawy biodrowe, co może prowadzić do ich mechanicznego uszkodzenia.
     
  • Pośredni wpływ otyłości na chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych wiąże się natomiast z niekorzystnym wpływem zmian metabolicznych na stan struktur tworzących staw (gównie chrząstki stawowej).
     

​Poprzez występującą wraz z otyłością hipercholesterolemią zmianie może ulegać skład płynu stawowego lub może dojść do zaburzeń odżywiania podchrzęstnej warstwy kości. Otyłość oraz znaczna nadwaga, podobnie jak występowanie cukrzycy ma wpływ na szybszy przebieg koksartrozy.

 

Objawy koksartrozy

W artrozie stawu biodrowego (koksartrozie) najczęściej zgłaszanym przez pacjentów objawem jest:

  • ból, często mylnie odczuwany w okolicy stawu kolanowego.
  • osłabienie kończyny i uczucie zmęczenia.
  • w początkowym okresie choroby ból występuje tylko podczas obciążania kończyny, zlokalizowany jest w okolicy pachwiny i promieniuje do stawu kolanowego lub lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
  • z czasem dolegliwości nasilają się i występują także w spoczynku oraz podczas dotyku okolicy stawu
  • charakterystyczne trzeszczenia oraz ograniczenie ruchomości stawu zajętego procesem zwyrodnieniowym
  • narastanie przykurczu zgięciowego.

Przykurcz zgięciowy ​powoduje:

  • czynnościowe skrócenie kończyny,
  • trudności w poruszaniu się
  • trudności w wykonywaniu codziennych czynności, np. podczas ubierania butów czy wchodzenia do wanny.
     

​Chory stara się oszczędzać kończynę dotkniętą procesem zwyrodnieniowym, co może doprowadzić do zaników mięśni uda i pośladka. Na skutek przykurczu chora kończyny dolna ustawia się w pozycji zgięcia, odwiedzenia i rotacji zewnętrznej. Zdeterminowany przez objawy bólowe i występujący przykurcz chód osoby ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych jest bardzo charakterystyczny. Wiąże się to z tym, iż chory unika obciążania strony dotkniętej procesem zwyrodnieniowym, kompensując to wykonywaniem wahadłowych i rotacyjnych ruchów tułowia. Chód taki powoduje jednak powstawanie koślawości kolana oraz ustawiania podudzia w rotacji zewnętrznej. Jeszcze trudniejsza sytuacja występuje, gdy u danej osoby procesem zwyrodnieniowym objęte są oba stawy biodrowe. Wówczas, na skutek skrzyżowania nóg pacjent ma jeszcze większe problemy z poruszaniem się. Ustawiając stopy na ich zewnętrznych krawędziach zmniejsza się płaszczyzna podparcia, co powoduje iż chód staje się bardziej chwiejny i pojawia się większe ryzyko upadku.

 

Na co zwrócić uwagę oglądając zdjęcie RTG

  • ukształtowanie szpary stawowej
  • jej szerokość
  • kształt powierzchni stawowych tworzących staw
  • stopień zagęszczenia tkanki kostnej
  • głębokość panewki stawu biodrowego
  • nachylenie stropu panewki
     

​W obrazie radiologicznym stawu biodrowego objętego procesem zwyrodnieniowym widoczne jest:

  • zwężenie szpary stawowej
  • zagęszczenie struktury kostnej
  • przejaśnienia zwane cystami widoczne najwyraźniej na głowie kości udowej i dachu panewki
  • występowanie torbieli kostnych
  • wyrośli kostnych na krawędziach panewki oraz na pograniczu głowy kości udowej z panewką
  • zniekształcenia głowy kości udowej określane jako 'grzybowate'
  • pozorne skrócenie i poszerzenie szyjki kości udowej

 

Określenie stopnia zaawansowania choroby.

Na podstawie zdjęcia RTG określa się czy obraz stawu jest prawidłowy, czy występujące zmiany są łagodne, umiarkowane, czy zaawansowane. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze stopień zaawansowania zmian zwyrodnieniowych i odczuwane przez pacjenta objawy bólowe są odzwierciedlane na zdjęciu radiologiczny. Podobnie odwrotnie, widoczne na zdjęciu radiologicznym znaczne zaawansowanie zmian zwyrodnieniowych nie zawsze daje proporcjonalne objawy bólowe. Uzależnione jest to głównie od stopnia podrażnienia torebki stawowej i zapalenia błony maziowej. Na podstawie zdjęć radiologicznych określa się także postać koksartrozy.
 

Wyróżnia się dwie postacie tej choroby:

  • postać z przemieszczeniem (występuje częściej)
  • postać bez przemieszczenia (rzadziej występuje)


Wśród postaci z przemieszczeniem wyróżnić można: 

  • typ boczny,
  • przyśrodkowy,
  • centralny
     

​Nazwy te pochodzą od kierunku przemieszczenia się głowy kości udowej względem panewki stawowej. Określenie stopnia zaawansowania choroby oraz jej postaci pozwala wybrać najbardziej odpowiednie dla danego pacjenta leczenie. 
Dobierając plan leczenie należy zwrócić uwagę zwłaszcza na możliwości fizyczne oraz codzienną dietę i częstotliwość aktywności fizycznej. 

 

 

Autor: Monika Musialik-Skinderowicz

Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.

 

Tags:

Zobacz również:

Dysplazja stawu biodrowego

Dysplazja stawu biodrowego jest wadą wrodzoną lub nabytą w okresie noworodkowym bądź niemowlęcym. Termin ten obejmuje wady dotyczące wszystkich elementów tworzących staw biodrowy, zarówno kostnych...

Koksartroza - ćwiczenia i rehabilitacja

Sprawdź, jakiego typu ćwiczenia i rehabilitacja pomogą Ci w regeneracji stawu biodrowego w koksartrozie.

Endoproteza stawu biodrowego

W przypadku zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego wywołanych koksartrozą mogą powstać konieczność wstawienia endoprotezy. Sprawdź, jakie powikłania mogą wystąpić po operacji wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego.
Używamy plików cookies aby ułatwić Ci korzystanie z naszych stron www, do celów statystycznych oraz reklamowych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci Twojego urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zmienić ustawienia przeglądarki tak, aby zablokować zapisywanie plików cookies. Więcej informacji znajdziesz w naszej polityce prywatności.