Staw kolanowy i stawy stopy

Staw kolanowy (łac. articulatio genus) jest największym stawem człowieka, jednocześnie ze względu na swoje umiejscowienie, budowę i funkcje jest najbardziej narażony na urazy. Kolano jest odmianą stawu zawiasowego i łączy udo z podudziem.

 

budowa-stawu-kolanowego.jpg

Rys.1 Budowa stawu kolanowego

 


Kolano z jednej strony musi być bardzo elastyczne, żeby móc wykonywać wszystkie swoje ruchy, a z drugiej strony musi być bardzo wytrzymałe ze względu na przeciążenia. Podczas chodu działa na nie duża siła. Najmocniejszym mięśniem stawu jest - mięsień czworogłowy - to główny stabilizator.

 

Panewkę stawu tworzą lekko wklęsłe kłykcie kości piszczelowej i powierzchnie stawowe rzepki, natomiast jego główkę wypukłe kłykcie kości udowej.

 

W następujących miejscach kość udowa łączy się z kością piszczelową:

  • powierzchnia stawowa kłykcia bocznego kości piszczelowej z kłykciem bocznym kości udowej
  • powierzchnia stawowa kłykcia przyśrodkowego kości piszczelowej z kłykciem przyśrodkowym kości udowej
  • rzepka łączy się z kością udową (staw udowo-rzepkowy art. femoro-patellaris)
  • powierzchnia stawowa rzepkowa boczna z kłykciem bocznym kości udowej
  • powierzchnia stawowa rzepkowa przyśrodkowa z kłykciem przyśrodkowym kości udowej

 

W kolanie znajdują się dwie łąkotki, które w czasie ruchów dopasowują powierzchnie stawowe. Mechanicznie jest to staw zawiasowy, umożliwiający zginanie i prostowanie oraz rotację, kiedy staw jest zgięty.

 

Staw kolanowy wzmocniony jest więzadłami:

  • zewnętrznymi czyli pobocznymi oraz więzadłami torebki stawowej
  • więzadłami wewnętrznymi -  krzyżowym tylnym i krzyżowym przednim.

 

Kaletki maziowe w stawie kolanowym

Staw kolanowy jest złożonym stawem, poddawanym ciągłej pracy, dlatego musi być dostarczana do niego maź stawowa. W okolicy stawu kolanowego jest kilka kaletek maziowych zaopatrujących je w maź:

  • kaletka nadrzepkowa
  • kaletka podścięgnowa mięsnia brzuchatego łydki
  • kaletka podścięgnowa podrzepkowa
  • zachyłek podkolanowy
  • kaletka podskórna podrzepkowa
  • kaletka mięśnia półbłoniastego
  • kaletka podrzepkowa głęboka
  • zachyłek podkolanowy

 

Kolano to największy staw w ciele człowieka i jest narażony na największe obciążenia. Dlatego należy zadbać o niego w odpowiedni sposób uzupełniając niski poziom mazi stawowej i odżywiając chrząstki stawowe.

Łąkotka

Łąkotki są to włóknisto-chrzęstne struktury, o kształcie półksiężyców. Zbudowane są z mocno zbitej, odpornej na zgniatanie, elastycznej tkanki. W jej skład wchodzi głównie woda (ok 74%) kolagen typ I, kwas hialuronowy, fibrochondrocyty i pretoglikany. Ich główna funkcja to zapewnienie amortyzacji powierzchni stawowych oraz rozprowadzanie mazi stawowej w kolanie. Są one różnych rozmiarów, a ich główna rolą jest dopasowanie do siebie powierzchni stawowych między piszczelą a kością udową i umożliwiają ruchu obrotowe przy zgiętym kolanie. Dwie łąkotki występujące w kolanie tworzą zagłębienia na których opierają się kuliste powierzchnie stawowe kłykci kości udowej. 

budowa-lekotki-kolano-prawe-widok-z-gory.jpg

Rys.3 Budowa łąkotki widok z góry

 

budowa-lekotki-kolano-prawe-widok-z-przodu.jpg

Rys.4 Budowa łąkotki widok z przodu

 

Łąkotki są ruchome, kiedy zginamy kolano łąkotki przesuwają się w tył, a kiedy prostujemy przesuwają się w przód. Wyróżniamy łąkotki:

  • boczną (meniscus lateralis) - krótsza i bardziej zakrzywiona niż przyśrodkowa, częściowo 'przyklejona' do guzka międzykłykciowego przyśrodkowego 
  • przyśrodkową (meniscus medialis) - szersza od łąkotki bocznej, ale dłuższa z większym łukiem

 

Torebka stawowa

Składa się z dwóch warstw:

  • zewnętrznej błony włóknistej
  • wewnętrznej błony maziowej

W środku pomiędzy obiema warstwami znajduje się tzw. ciało tłuszczowe podrzepkowe,  którego zadaniem jest wypełnienie przestrzeni powstającej podczas ruchu kolana. W kolanie jest wzmocniona dzięki więzadłom zewnętrznym. Dodatkowo jeszcze od wewnątrz wspomagają je więzadła związane z łękotkami i więzadła krzyżowe. 

 

Więzadła w kolanie

Na kolano działa duża siła, dlatego kolano ma swój własny solidny system który go stabilizuje, tworzą go dwie warstwy więzadeł:

  • więzadła wewnętrzne
  • więzadła zewnętrze

 

Wewnętrzne więzadła - krzyżowe

  • Więzadło krzyżowe tylne - zabezpiecza przed nadmiernym tylnym przemieszczaniem piszczeli i ogranicza maksymalne zgięcia i wyprostu.
  • Więzadło krzyżowe przednie - ogranicza ono nadmierne zgięcie, wyprost oraz zabezpiecza przed koślawieniem i szpotawieniem w czasie pracy kolana.

 

Więzadła związane z łąkotkami

  • Więzadło poprzeczne kolana - stabilizuje pracę łąkotek podczas ruchów obrotowych w stawie kolanowym na zewnątrz
  • Więzadło łąkotkowo-udowe tylne
  • Więzadło łąkotkowo-udowe przednie

 

Zewnętrzne więzadła

Więzadła poboczne wzmacniają staw kolanowy z obu stron. Napinają się kiedy kolano jest wyprostowane, dzięki temu stabilizują staw. Kiedy kolano się zgina rozluźniają i pozwalają na lekką rotację. Dzięki tym więzadłom niemożliwe jest odwodzenie i przywodzenie kolana:

  • więzadło poboczne piszczelowe - ogranicza nadmierną rotację zewnętrzną piszczeli i koślawość, wzmacniają tylną ścianę torebki stawowej
  • więzadło poboczne strzałkowe - ograniczana szpotawość 

 

Więzadła związane z rzepką

  • Więzadło rzepki - jedno z więzadeł stawu kolanowego stanowiące środkową część wspólnego ścięgna mięśnia czworogłowego uda.
  • Troczki rzepki - roczki rzepki stanowią przedłużenie włókien głowy przyśrodkowej i bocznej mięśnia czworogłowego uda.

Więzadła torebki stawowej

  • więzadło podkolanowe skośne - mocne i płaskie w budowie wzmacnia ścianę tylną torebki stawowej, ogranicza nadmierną rotację stawu
  • więzadło podkolanowe łukowate - przebiega w kształcie wypukłego łuku, hamuje ruchy obrotowe i prostowanie w stawie

Mięśnie

Mięśnie oprócz nadawania odpowiedniego ruchu mają także funkcję stabilizatorów czynnych. Najważniejszą rolę odgrywa tutaj mięsień czworogłowy odpowiadając za prostowanie stawu oraz jego stabilizację w płaszczyźnie strzałkowej. Jego antagonistą są mięśnie: dwugłowy uda, półbłoniasty i półścięgnisty. Które prostują kolano.

budowa-kolana.jpg

 

Najczęstsze urazy kolana

Uszkodzenia więzadeł kolana-Są one wynikiem skręceń, mogą pojawiać się równocześnie z uszkodzeniami innych okolic ciała w wyniku tzw. urazów wielomiejscowych. Skutkiem uszkodzenia więzadła często jest niestabilność kolana. Niestabilność to stan, w którym kolano w wyniku urazu posiada nadmierną ruchomość w stosunku do stanu fizjologicznego.

 

Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego

Najczęściej uszkodzeniu ulega więzadło krzyżowe przednie. Więzadło to tworzy jeden z głównych elementów stabilizujących kolano, zapobiega przesuwaniu się goleni do przodu względem kości udowej. Uszkodzenia tej struktury prowadzą do poważnych zaburzeń wzorca chodu spowodowanego zanikiem mięśnia czworogłowego i upośledzeniem mechanizmu blokującego kolano . Zaburzone zostaje również czucie głębokie.

 

Charakterystyczne chrupanie w stawie kolanowym oznacza zaburzenia w jego funkcjonowaniu. Należy się niezwłocznie zgłosić do specjalisty, aby określić źródło tych dolegliwości.

 
https://www.apteka-melissa.pl/produkt/hyalutidin-hc-aktiv-syrop-1000-ml,3705.html?https://www.ceneo.pl/99012984

Uszkodzenia łąkotki

Przyczyny są bardzo różne, choć najczęściej najczęściej podczas niekontrolowanego skrętu zewnętrznego podudzia przy zgiętym stawie kolanowym. Dzieje się to w czasie zajęć sportowych (narty, piłka nożna lub siatkowa), w trakcie wykonywania pracy (uraz bocznej powierzchni stawu kolanowego), a nawet podczas banalnych zajęć domowych (wstawanie z pozycji kucznej). Również niestabilność kolana z powodu uszkodzenia więzadła krzyżowego predysponuje do uszkodzeń łąkotek. Bardzo chakarterystyczne objawy uszkodzenia łąkotki to: 

  • trzaski w stawie podczas ruchu
  • obrzęk
  • uczucie 'uciekania' kolana
  • ból i okresowe blokowanie się okolic stawu kolanowego

 

Uszkodzenia chrząstki stawowej

Uszkodzenia chrząstki stawowej są często wynikiem raczej niestabilności stawu kolanowego. Uszkodzenia chrząstki mają często miejsce przy złamaniach śródstawowych kolana oraz stłuczeniach kolana. Chrząstka ulega degradacji również podczas choroby zwyrodnieniowej stawów, chorób reumatycznych i innych. Najpopularniejszym czynnikiem sprzyjającym chorobom chrząstki stawowej stawów kolanowych jest nadwaga.

 

naderwanie-lekotki-i-leczenie.jpg

Rys.5 Naderwanie łąkotki i leczenie

 

 

Autor

Magda Łazarska, mgr fizjoterapii

 

 

Zobacz również:

Jak wzmocnić kolana?

Wzmożona aktywność fizyczna może narazić Twoje kolana na urazy oraz kontuzje. Sprawdź, w jaki sposób możesz wzmocnić swoje kolana, aby uchronić się przed bólem i ich przeciążeniem. Opisujemy kilka powszechnie stosowanych metod stabilizacji...

Jak dbać o kolana na rowerze?

Zastanawiasz się jaki wpływ na twoje stawy kolanowe ma trening na rowerze? Sprawdź, na jakie kontuzje narażony jest Twój organizm, a także jak można im zapobiec. Wykorzystaj pozytywne efekty kolarstwa do wzmocnienia swoich kolan.

Diagnostyka gonartrozy

Gonartroza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego jest jednostką chorobową, w której dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej. Towarzyszy temu ból i ograniczenie funkcji stawu, a zmiany zwyrodnieniowe są widoczne na zdjęciu radiologicznym.

Zajęcia na trampolinach a kondycja stawów

Zajęcia na trampolinach cieszą się coraz większą popularnością. Są ciekawe i energetyzujące. Podczas treningu każda osoba skacze i biegnie w miejscu, często do muzyki, na trampolinie. Można w ten sposób spalić dużo kalorii i wzmocnić mięśnie. Jednocześnie nie obciążają nadmiernie stawów.

Jak dobrać buty w chorobach zwyrodnieniowych stawów?

Nieprawidłowo dobrane obuwie może w przyspieszyć zmiany w zwyrodnieniowe stawów. Podpowiadamy, na co powinny zwrócić uwagę osoby cierpiące na zwyrodnienia stawów przy wyborze obuwia.

Czy bieganie szkodzi stawom?

 Biegamy, aby poprawić kondycję fizyczną i wydolnościową organizmu, zwiększyć jego odporność, a także poprawić nasze samopoczucie. Z drugiej strony wszyscy mamy świadomość ryzyka wystąpienia urazów i kontuzji. Czy zatem bieganie może wpływać negatywnie na kondycję naszych stawów?
Używamy plików cookies aby ułatwić Ci korzystanie z naszych stron www, do celów statystycznych oraz reklamowych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci Twojego urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zmienić ustawienia przeglądarki tak, aby zablokować zapisywanie plików cookies. Więcej informacji znajdziesz w naszej polityce prywatności.