Wrodzona stopa końsko-szpotawa należy do najczęściej występujących zniekształceń układu ruchu. Szacuje się, iż w Europie dotyczy ona około 1-3/1000 dzieci, 2-3 razy częściej dotyczy chłopców niż dziewczynek. Przyczyny tej wady nie są do końca poznane.
Przypuszcza się, że głównym czynnikiem są uszkodzenia takie jak:
nieprawidłowe ułożenie płodu w macicy lub predyspozycje genetyczne, które zaburzają czynność rdzenia kręgowego w jego dolnym odcinku. powoduje to nierównomierne napięcie mięśniowe w dystalnych odcinkach kończyn dolnych oraz zwłóknienie tkanki łącznej w tym rejonie. Prowadzi to do przemieszczenia kości i końsko-szpotawego ustawienia stopy, które charakteryzuje końskość, czyli podeszwowe zgięcie stopy, szpotawość, czyli odwrócenie stopy, zwane także supinacją oraz przywiedzenie przodostopia.
Zmianom tym towarzyszy przede wszystkim wydrążenie podłużnego sklepienia stopy oraz palce młotkowate, a w dalszej kolejności także zmniejszenie i skrócenie stopy, skrócenie podudzia, przeprost w stawie kolanowym oraz uszkodzenie nerwu strzałkowego, a także przykurcz ścięgna Achillesa, mięśnia piszczelowego tylnego, przykurcz mięśni zginających i odwracających stopę. Zmiany te powodują zaburzenie chodu o charakterze chodu szczudłowego, w którym brak jest naturalnego odbicia. Główne zniekształcenie w tej wadzie znajduje się w obrębie kości stępu, których pozycje są nienaturalne i wymuszone. Kość skokowa stopy końsko-szpotawej ustawiona jest w zgięciu podeszwowym, kość łódkowata przemieszczona jest przyśrodkowo, a pięta przywiedziona i odwrócona. Wada ta najczęściej występuje obustronnie, jednak może też występować jednostronnie, lub też współwystępować z innymi wadami.
Na podstawie stopnia korektywności stopy końsko-szpotawej wyróżnia się cztery jej typy:
Jedną ze stosowanych alternatyw w leczeniu stopy końsko-szpotawej ejst metoda Ponsetiego , polegające na rozciągnięciu przykurczowych mięśni i unieruchomieniu stopy w prawidłowym kierunku(redesja i gipsowanie). Po uzyskaniu korekcji i zakończeniu leczenia w gipsach stosuje sie szynę odwodzącą. Zrozumienie i gipsowania i sekwencji ułożenia oraz prawidłowa technika wykonywanych opatrunków jest kluczowa.
mgr Monika Musialik-Skinderowicz
Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.