Zespół Volkmanna (przykurcz niedokrwienny)

Zespół Volkmanna, zwany także przykurczem Volkmanna lub przykurczem niedokrwiennym, czyli ischemicznym jest pewnego rodzaju zwyrodnieniem mięśni powstałym na skutek niedokrwienia, któremu towarzyszy także martwica nerwów.

Przyczyny

• Najczęściej stan ten spowodowany jest pourazowym niedokrwieniem kończyny. Są to postępujące zmiany występujące głównie wraz ze złamaniem kości długiej, najczęściej w obrębie kończyny górnej (złamanie nadkłykciowe kości ramiennej w mechanizmie wyprostnym stanowiące około ¾ przypadków, rzadziej złamanie kości przedramienia).
• Często występuje także na skutek zbyt ciasno założonego opatrunku gipsowego, który uciska naczynia krwionośne oraz nerwy. Jeśli ucisk taki trwa około 5-10 godzin powoduje nieodwracalne zmiany w obrębie mięśni, natomiast już po 3-6 godzinach dochodzi do nieodwracalnych zmian w nerwach.
• Rzadszą przyczyną powstania zespołu Volkmanna może być zwichnięcia, stłuczenie, uszkodzenie tętnicy powodujące niedokrwienie. Przykurcz Volkmanna rzadziej niż w obrębie kończyny górnej występować może także na kończynie dolnej. Spowodowany jest wówczas najczęściej złamaniem nadkłykciowym kości udowej lub złamaniem kości piszczelowej.

Objawy zespołu Volkmanna

• początkowymi objawami przykurczu niedokrwiennego jest utrzymujący się piekący ból, któremu towarzyszy sine zabarwienie palców oraz ich obrzęk, a także mrowienie i drętwienie
• ograniczona ruchomość w obrębie palców dłoni oraz zaburzone jest czucie powierzchowne i głębokie w tym obszarze
• bardzo słabo wyczuwalne jest tętno na tętnicy promieniowej.

Wraz z postępowaniem zmian zwyrodnieniowych powstałych w przebiegu zespołu Volkmanna dochodzi do zwłóknienia mięśni objętych niedokrwieniem oraz przykurczów. Palce dłoni ustawiają się w pozycji zgięcia w stawach międzypaliczkowych i przeprostu w stawach śródręczno-paliczkowych, kciuk utrwala się w pozycji zgięcia i przywiedzenia, a nadgarstek w zgięciu dłoniowym. Skóra staje się cienka, kości ulegają odwapnieniu. Zespół ten najczęściej dotyczy dzieci około 5-8 roku życia.

Profilaktyka i leczenie

Działanie lecznicze w przypadku wystąpienia zespołu Volkmanna powinno rozpocząć się jak najszybciej i nakierowane powinno być na przywrócenie krążenia krwi oraz poprawę ukrwienia kończyny.

Tak jak w przypadku innych części układu ruchu, istotna rolę odgrywa odpowiednia aktywność fizyczna i oraz odpowiednia dieta dla stawów.

Autor

mgr Monika Musialik-Skinderowicz

Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.