Gonartroza - zwyrodnienie stawu kolanowego

Choroba zwyrodnieniowe stawu kolanowego, zwana także gonartrozą (gonarthrosis) jest obecnie jedną z najczęstszych przycyzn niepełnosprawności na świecie. Charakterystyczne dla gonartrozy są dolegliwości bólowe stawu kolanowego oraz postępująca dysfunkcja tegoż stawu. Choroba ta najczęściej dotyczy kobiet, osób otyłych oraz osób w podeszłym wieku. Często też występuje obustronnie.

 

Charakterystyka choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych

Spośród niezwykle często występujących zmian zwyrodnieniowych najczęściej dotyczą one stawów kolanowych. Wiąże się to z ich złożoną i skomplikowaną budową i mechaniką. Stawy te ulegają przeciążeniom i szybszemu zużywaniu w przypadku zaburzeń statyki ciała. Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych jest postępująca i obejmuje wszystkie elementy tworzące staw: chrząstkę stawową, warstwę podchrzęstną, błonę maziową, torebkę stawową oraz więzadła stawowe.

 

 

Przebieg gonartrozy - choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych

 

W poczatkowym okresie zmian zwyrodnieniowych, pacjent nie odczuwa żadnych objawów, oraz nie zauważa również dysfunkcji stawów. Dopiero wraz z upływem czasu pojawiają się nie zawsze dostrzegalne zmiany, takie jak:

  • trudności w wykonywaniu ruchów zgięcia i wyprostu kolana
  • niewielki obrzęk spowodowany wysiękiem i pogrubieniem błony maziowej
  • zaczerwienienie i podwyższona temperatura w okolicy stawu kolanowego (zwłaszcza po wysiłku)
  • bolesność uciskowa
  • charakterystyczne trzaski i zgrzyty podczas wykonywania ruchów, spowodowane ocieraniem się o siebie powierzchni stawowych
  • zanik mięśnia czworogłowego uda (zwłaszcza jego przyśrodkowej głowy)
  • przykrucz w pozycji zgięcia
  • ograniczenie ruchomości stawów
  • czasami może występować sztywność poranna

Początkowo proces zwyrodnieniowy dotyczy chrząstki stawowej, co prowadzi do jej zbyt wczesnego zużycia. Proces niszczenia i ubytku chrząstki stawowej powoduje także nieprawidłowy przyrost tkanki kostnej w okolicy stawu kolanowego, co prowadzi do zniekształcenia stawów. Wraz z rozwojem zmian zwyrodnieniowych chrząstka stawowa przestaje pełnić swoje funkcje. W wyniku utraty elastyczności chrząstka staje się wrażliwa na wstrząsy oraz bardziej podatna na uszkodzenia. Błona maziowa ulega obrzękowi i wzmożonemu unaczynieniu, natomiast torebka stawowa ulega przerostowi, pogrubieniu i bliznowaceniu.

 

Zaawansowana faza choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego

Gdy proces zwyrodnieniowy artrozy stawów kolanowych (gonartrozy) jest już w fazie zaawansowanej pojawiają się dolegliwości bólowe, co jest najczęstszą przyczyną wizyty u lekarza.
Ból nasila się szczególnie podczas:

  • chodzenia,
  • długotrwałego stania,
  • schylania się,
  • wstawania z krzesła,
  • schodzenia ze schodów,
  • noszenia ciężkich przedmiotów,

Podczas tych czynności staw kolanowy poddawany jest największym obciążeniom. Ból lokalizuje się on najczęściej w przedniej lub przyśrodkowej części stawu kolanowego oraz w górno-przyśrodkowej części podudzia. Pojawiający się w trakcie ruchu ból powoduje, iż pacjent cierpiący na gonartrozę stara się oszczędzać chorą kończynę ograniczając swoją aktywność fizyczną, a często także zawodową, co doprowadza do ograniczeń ruchomości w danym stawie, a nawet przykurczów głównie w pozycji zgięciowej. W dalszym etapie rozwoju choroby ból występuje także w spoczynku, a obrys stawu ulega trwałemu pogrubieniu i zniekształceniu. Podczas chodu chory obraca kończynę dolną na zewnątrz, utyka oraz pochyla tułów do przody i w bok. Długość kroku ulega wówczas skróceniu, a faza obciążania chorej kończyny dolnej ulega skróceniu.

 

 

 

zmiany-zwyrodnieniowe-stawu.jpg

Rys.1 Gonartroza - osteoartroza stawu kolanowego

 

Zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych

Rozpoznaje się je głównie na podstawie zdjęć radiologicznych. Występowanie na nich osteofitów, czyli narośli kostnych na krawędziach stawowych kości udowej i piszczelowej jest podstawowym kryterium diagnostycznym gonartrozy. Osteofity podrażniają okoliczne tkanki oraz wywołują stan zapalny. Na zdjęciach RTG stawów kolanowych objętych procesem zwyrodnieniowym widoczne jest także zwężenie powierzchni stawowych, występowanie wolnych ciał śródstawowych oraz zniekształcenie osi stawu.

 

Typy gonartrozy

Klinicznie rozróżnia się trzy typy gonartrozy, zależne od miejsca występowania zmian destrukcyjnych chrząstki stawowej.

  • Postać przyśrodkowa, najczęściej wystepujący typ gonartrozy. Największe zwężenie szpary stawowej obserwuje się między przyśrodkowym kłykciem kości udowej a przyśrodkowym kłykciem kości piszczelowej. Często występuje u osób otyłych mających szpotawość kolan.
  • Postać rzepkowo-udowa, w której zwężenie szpary stawowej występuje między rzepką a kością udową.
  • Trzeci typ zwany jest bocznym. Największe zwężenie szpary stawowej występuje tu pomiędzy bocznymi kłykciami kości udowej i piszczelowej. Typ ten często łączy się z koślawością kolan.

 

typowe-rodzaje-zapalenia-stawu.jpg

Rys.2 Rodzaje artrozy stawu kolanowego

 

Przyczyny zwyrodnienia stawu kolanowego

Przyczyny powstawania zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego są w większości przypadków nieznane, jednak do czynników sprzyjających ich powstawaniu wymienia się:

  • przebyte urazy mechaniczne (staw kolanowy jest najbardziej narażonym na uraz stawem), w wyniku których doszło do uszkodzenia struktur wewnątrzstawowych, zwłaszcza stłuczenia, skręcenia oraz złamania,
  • przebyte operacje w obrębie stawu kolanowego
  • mikoruszkodzenia
  • konflikt piszczelowo-udowy
  • nieprawidłowy kształt lub ustawienie rzepki
  • konflikt rzepkowo-udowy
  • siedzący tryb życia
  • duża nadwaga oraz otyłość, która powoduje osłabienie aparatu kostno-stawowego stawu kolanowego (otyłość w znacznie większym stopniu wpływa na powstawanie się zmian zwyrodnieniowych stawów kolanowych niż biodrowych)
  • niedoczynność tarczycy
  • nadczynność przytarczyc
  • ochronozę
  • toczące się w organizmie przewlekłe stany zapalne, np. w przebiegu dny moczanowej lub reumatoidalnego zapalenia stawów
  • swoiste i nieswoiste zapalenia stawu kolanowego
  • chrzęstniako-kostniakowatość maziówkową
  • kosmkowo-barwnikowe zapalenie błony maziowej
  • rozwarstwiającą martwicę aseptyczną
  • nieprawidłową gospodarkę wapniową
  • cukrzycę oraz naturalne procesy starzenia się organizmu

https://www.zdro-vita.pl/hyalutidin-hc-aktiv-2x500-ml.html

Czynniki wpływające na rozwój choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych

Ważną rolę odgrywają także przeciążenia powstałe na skutek uprawiania intensywnych ćwiczeń fizycznych lub pracy, związanej z częstym i długotrwałym przyjmowaniem pozycji klęczącej. Na powstawanie zmian zwyrodnieniowych stawów kolanowych mogą także wpływać wrodzone lub nabyte zniekształcenia kończyn dolnych, głównie kolana koślawe oraz szpotawe, powodujące nierównomierne obciążenia przedziałów stawu kolanowego, wrodzone niedorozwoje stawu, zmiany nowotworowe w obrębie stawu kolanowego lub jego okolicy, choroby ośrodkowego układu nerwowego, jak np. jamistość rdzenia, mózgowe porażenie dziecięce czy porażenia połowicze.

 

Autor

mgr Monika Musialik-Skinderowicz

Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.

 

Tags:

Zobacz również:

Zwyrodnienie stawu kolanowego - objawy i profilaktyka

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonarthrosis, gonatroza) jest najczęstszą chorobą układu ruchu i polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw.

Jak wzmocnić kolana?

Wzmożona aktywność fizyczna może narazić Twoje kolana na urazy oraz kontuzje. Sprawdź, w jaki sposób możesz wzmocnić swoje kolana, aby uchronić się przed bólem i ich przeciążeniem. Opisujemy kilka powszechnie stosowanych metod stabilizacji...

Diagnostyka gonartrozy

Gonartroza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego jest jednostką chorobową, w której dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej. Towarzyszy temu ból i ograniczenie funkcji stawu, a zmiany zwyrodnieniowe są widoczne na zdjęciu radiologicznym.

Dieta w gonartrozie

W przebiegu gonartrozy, czyli choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej. Powstałych zmian nie da się cofnąć, można natomiast spowolnić ich rozwój. Oprócz ruchu, indywidualnie dobranej fizjoterapii (a jeśli jest taka potrzeba także...

Ćwiczenia i rehabilitacja w gonartrozie

Gonartroza to postępująca choroba zwyrodniejąca obejmująca staw kolanowy. Procesu zwyrodnieniowego nie da się cofnąć, można natomiast spowolnić rozwój zmian zwyrodnieniowych. W leczeniu pacjentów z gonartrozą ogromną rolę odgrywa odpowiednio dobrana fizjoterapia.
Używamy plików cookies aby ułatwić Ci korzystanie z naszych stron www, do celów statystycznych oraz reklamowych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci Twojego urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zmienić ustawienia przeglądarki tak, aby zablokować zapisywanie plików cookies. Więcej informacji znajdziesz w naszej polityce prywatności.