Zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej

Zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej (enthesopathia epicondyli lateralis humeri) zwane jest zwykle łokciem tenisisty. Ta jednostka chorobowa należy do grupy entezopatii, czyli chorób dotyczących przyczepów mięśni do kości.

Przyczyna

Entezopatie to choroby które dotyczą przyczepów mięśni do kości. W przypadku łokcia tenisisty problem dotyczy mięśni prostowników palców i nadgarstka przyczepiających się do nadkłykcia bocznego kości ramiennej - najczęściej mięśnia prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka. Objawia się to dolegliwościami bólowymi właśnie w tej okolicy, co znacznie upośledza funkcję kończyny górnej.

Przyczyną procesu chorobowego i związanych z nim dolegliwości są zmiany degeneracyjne, a konkretnie uszkodzenie włókien kolagenowych, które tworzą ścięgna oraz nieprawidłowe ukrwienie miejsca przyczepu ścięgna do kości spowodowane mikrourazami i przewlekłymi przeciążeniami. Łokieć tenisisty dotyczy około 3% w populacji ogólnej.

Rys.1 Budowa stawu łokciowego

Kogo dotyczy?

Na tą, jak i inne tendinopatie, czyli dolegliwości ze strony ścięgien najbardziej narażone się osoby między 30 a 65 rokiem życia, choć najliczniejszą grupę stanowią osoby w przedziale 45 - 54 lat. Zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej to głównie problem ludzi wykonujących na codzień powtarzane ruchy obciążające przyczep prostowników nadgarstka (naprzemienne prostowanie i odwracanie nadgarstka), w tym głównie:

• pracowników biurowych
• sekretarki
• informatyków, którzy pracując przy komputerze mają specyficzny układ rąk,
• elektryków, wykonujących ruchy nadgarstka z silnym zaciśnięciem ręki podczas wkręcania śrubokrętem
• osoby podnoszące ciężkie przedmioty na wyprostowanych łokciach

Na tendinopatie narażone są w znacznym stopniu także osoby palące tytoń.

Łokieć tenisisty

Zgodnie z nazwą jednostka ta dotyka także graczy w tenisa, jednak stanowią oni zaledwie 10% wszystkich chorych. Przyczyną jest tu odgięcie grzbietowe nadgarstka (do góry) i napięcie w mięśniach, które występuje w niemal każdym typie uderzenia. Gracze cierpiący na zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej wykazują zwiększoną aktywność mięśni prostowników nadgarstka podczas uderzenia piłki i tuż po nim.

Czynniki wpływające na pojawienie się dolegliwości

Przyczyna takiego stanu może tkwić np. w nieprawidłowej technice - głównie generowanie ruchu z nadgarstka, a nie z tułowia i barku, dlatego też dolegliwość tą częściej diagnozuje się u graczy amatorów niż zawodowców.

Najczęściej też występuje w graczy wykonujących uderzenie backhand jedną ręką - w przypadku wykonywania oburącz backhandu większa część energii pochłaniania jest przez drugą kończynę górną, niedominującą.

Dodatkowo rozwojowi tendinopatii u graczy w tenisa sprzyja:

• niska waga ciała grającego
• nieprawidłowa technika
• mały rozmiar głowy rakiety
• duży naciąg strun
• gra na twardym korcie

Oprócz tenisistów schorzenie to obserwuje się u graczy w badmintona lub squash'a.

Łokieć tenisisty - objawy

Wśród objawów łokcia tenisisty dominuje ból pojawiający się po zewnętrznej stronie stawu łokciowego. Ból ten ma charakter promieniujący do przedramienia i nadgarstka. Zwykle nasila się podczas próby zaciśnięcia dłoni lub oporowego zgięcia grzbietowego nadgarstka, dlatego tak ważnym elementem badania, oprócz wywiadu są testy oporowe. Zwykle występuje także tkliwość podczas badania palpacyjnego oraz trudności w czynnościach życia codziennego, jak np. podniesienie szklanki czy otwieranie drzwi.

Rys.2 Łokieć tenisisty - zapalenie nadłykcia bocznego kości ramiennej

W zależności od tego, które ścięgno zajęte jest procesem chorobowym specjaliści International Academy of Orthopedic Medicine - Cyriax i Winkel wyróżnili 5 typów łokcia tenisisty:

• typ I - proces chorobowy obejmuje przyczep początkowy mięśnia prostownika długiego nadgarstka; typ ten występuje stosunkowo rzadko;
• typ II - proces chorobowy obejmuje przyczep początkowy mięśnia prostownika krótkiego nadgarstka;
• typ III - proces chorobowy obejmuje ścięgno mięśnia prostownika promieniowego nadgarstka;
• typ IV - proces chorobowy obejmuje przejście mięśniowo-ścięgniste mięśnia prostownika promieniowego krótkiego nadgarstka;
• typ V - proces chorobowy obejmuje przyczep początkowy mięśnia prostownika palców.

Wyróżnia się następujące rodzaje wystąpienia urazu:

• nagły - będący efektem jednorazowego, nagłego wysiłku prowadzącego do mikroskopijnego rozerwania ścięgna;
• późny - występujący w ciągu 24 - 72 godzin od intensywnego wysiłku bądź treningu.

Przebieg i rehabilitacja

U około 80 - 90% przypadków w ciągu kilku miesięcy następuje wyzdrowienie, jednak zależne jest ono od czasu trwania dolegliwości, charakteru zmian degeneracyjnych oraz od wcześniej występujących tego typu epizodów i stosowanej terapii.

W przypadku pojawienia się typowych dolegliwości należy:

• poprawić technikę gry
• unikać długotrwałej pracy przy komputerze

Celem terapii jest:

• zmniejszanie objawów bólowych
• zwiększanie siły mięśniowej
• poprawa funkcji kończyny górnej

W okresie zaostrzenia procesu unika się całkowitego unieruchomienia, ponieważ może to prowadzić do spadku siły mięśniowej, a nawet zaników mięśni. Tzw. samoleczenie dotyczy II i V typu łokcia tenisisty.

Profilaktyka

W profilaktyce najważniejsze jest aby nauczyć się odpowiedniej techniki gry tenisa. Ułożenie ciała podczas uderzenia piłki, dobrana wielkość głowy rakiety to podstawa.

Unikaj długotrwałej stałej pozycji, zwłaszcza pracując przed komputerem.

Mięśnie po wysiłku potrzebują dawkę odżywczych składników, a stawy odpoczynku i uzupełnienia brakujących związków taki jak kwas hialuronowy i chondroityna.

Autor

mgr Monika Musialik-Skinderowicz

Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.