Reumatoidalne zapalenie stawów

RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów (arthrits rheumatica), zwane niegdyś 'gościec przewlekły postępujący' jest reumatyczną, uogólnioną chorobą tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym. Oznacza to, że chory organizm niszczy własne tkanki, co najbardziej ujawnia się deformacjami stawów, ich bólem oraz sztywnością.

 

Charakterystyka RZS

Etiologia choroby nie jest znana. Jako czynniki predysponujące do wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów często wskazuje się czynnik genetyczny oraz defekt układu odpornościowego. Osoby palące papierosy oraz narażone na silny stres również mają większe ryzyko zachorowania oraz narażone są na cięższy przebieg choroby. Na reumatoidalne zapalenie stawów chorują osoby w różnym wieku, choć najczęściej pierwsze objawy pojawiają się między 30 a 50 rokiem życia. Choroba dotyczy głównie kobiet, chorują one około 3-4 razy częściej niż mężczyźni. U mężczyzn częstotliwość występowania choroby zwiększa się wraz z wiekiem. W krajach rozwiniętych na RZS choruje około 1 na 100 osób.

stopnie zaawansowania RZS
Rys. 1. Stopnie zaawansowania reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS)

 

Objawy RZS

Objawy reumatoidalnego zapalenia stawów są charakterystyczne, a jednocześnie różnorodne. Zwykle choroba rozwija się dość podstępnie. Początkowymi objawami mogą być:

  • stan podgorączkowy
  • uczucie osłabienia
  • szybkie męczenie się
  • utrata apetytu
  • zmniejszenie masy ciała
  • bóle mięśni

W dalszej kolejności zwykle pojawia się sztywność poranna. Objawy te zaliczane są do tzw. objawów prodromalnych, czyli zwiastujących, które poprzedzają wystąpienie typowych dla reumatoidalnego zapalenia stawów objawów klinicznych.

https://www.zdro-vita.pl/hyalutidin-hc-aktiv-2x500-ml.html

Wraz z upływem czasu pojawiają się objawy ze strony narządu ruchu, należą do nich:

  • ból
  • obrzęki
  • ograniczenie ruchomości
  • zapalenia stawów

 

Zmiany stawowe pojawiające się w przebiegu RZS najczęściej dotyczą stawów:

  • śródręczno-paliczkowych ręki
  • międzypaliczkowych bliższych
  • nadgarstka
  • często także pojawiają się w obrębie stawów stóp

 

Rzadziej obejmują:

  • stawy kolanowe
  • łokciowe
  • barkowe
  • stawy szyjnego odcinka kręgosłupa
  • stawy skroniowo-żuchwowe

 

Charakterystyczne jest to, że choroba atakuje stawy symetrycznie po obu stronach ciała. Toczący się w stawach proces zapalnym rozpoczyna się od:

  • niszczenia błony maziowej stawu, co prowadzi do ograniczenia ruchomości,
  • powstawania nadżerek kostnych, które unieruchamiają staw i prowadzą do zaników mięśniowych.

 

zmiany zwyrodnieniowe w stawach dłoni RZS
Rys.2 Reumatoidalne zapalenie stawów - zmiany stawów śródręczno-paliczkowych ręki, stawów międzypaliczkowych bliższych oraz nadgarstków

 

Uszkodzenie struktur wewnątrzstawowych i toczący się proces zapalny sprzyja powstawaniu wtórnych zmian zwyrodnieniowych.

 

  1. Ból i sztywność stawów towarzyszące reumatoidalnemu zapaleniu stawów najbardziej uciążliwe są rano, po przebudzeniu się (tzw. sztywność poranna), ponieważ przez noc dochodzi do nagromadzenia wewnątrz stawu płynu zapalnego i obrzęku tkanek. W przypadku RZS sztywność poranna trwa zazwyczaj ponad godzinę.
  2. Obrzęk - jest wynikiem przerostu błony maziowej. Spowodowany jest on także produkcją zbyt dużej ilości płynu stawowego o charakterze zapalnym.
  3. Ból podczas ucisku a nawet dotyku jest bardzo charakterystycznym objawem
  4. Ograniczenie ruchomości - jest kolejnym objawem charakterystycznym dla przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów które może stać się nieodwracalne jeśli dojdzie do uszkodzenia struktur stawu i wtórnych zmian zwyrodnieniowych.

 

Konsekwencją długo trwającej choroby są przykurcze i nadwichnięcia stawów, a także deformacje stawowe.

 

RZS - stopy

W obrębie stóp najczęściej obserwuje się:

  • płaskostopie
  • młotkowatość palców
  • koślawość palucha
  • bolesne zgrubienia na podeszwie pod głowami II - V kości śródstopia

 

Zniekształcenia kończyn dolnych zaburzają poruszanie się. Ból i ograniczenia ruchomości sprawiają, że chód osoby chorej na RZS staje się wolniejszy, kroki ulegają skróceniu, a stopa ustawia się na brzegu przyśrodkowym.

 

RZS zmiany w stawie biodrowym
Rys. 3 Reumatoidalne zapalenie stawu biodrowego

 

RZS - dłonie

W obrębie rąk natomiast występuje ulnaryzacja, czyli łokciowe odchylenie palców ręki oraz zniekształcenie palców w postaci "łabędziej szyjki" objawiające się przeprostem w stawie międzypaliczkowym bliższym lub "palca butonierkowatego", w którym przeprost występuje w stawie śródręczno-paliczkowym i międzypaliczkowym dalszym.

 

Jak Twój organizm znosi RZS?

Oprócz powyższych objawów dotyczących zajętych procesem zapalnym stawów, w przebiegu zwykle długo trwającego reumatoidalnego zapalenia stawów występują zmiany także w innych narządach. Do zmian pozastawowych należą zlokalizowane głównie w okolicy:

 

  • stawu łokciowego i kości łokciowej
  • stawów rąk
  • ścięgna Achillesa
  • narządów wewnętrznych guzki reumatoidalne

 

Toczący się w przebiegu choroby proces zapalny może przyspieszyć rozwój lub spowodować zwiększenie ryzyka wystąpienia:

  • miażdżycy
  • zawału serca
  • niewydolności serca
  • udaru mózgu

 

RZS sprzyja także powstawaniu:

  • zapalenia osierdzia
  • kardiomiopatii
  • niedokrwistości
  • uszkodzenia zastawek serca
  • zapalenia opłucnej
  • śródmiąższowego zapalenia płuc

 

Wzrok i RZS

Częstym objawem występującym w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów jest zespół suchości, który wywołany jest zapaleniem spojówek. U wielu chorych obserwuje się stany depresyjne lub zmiany osobowości.

 

Zmiany jakie wywołuje reumatoidalne zapalenie stawów widoczne na RTG.

Wokół zajętych procesem zapalnym stawów na zdjęciach radiologicznych widoczna jest osteoporoza przynasadowa, nadżerki, geody zapalne oraz zniszczenia stawów w zaawansowanych okresach choroby.

 

Przebieg RZS

Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą mającą długotrwały przebieg, zwykle postępujący. Choroba zazwyczaj przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, jednak ich długości i dynamiki nie da się przewidzieć. Czasami zdarza się, że RZS przebiega w sposób ciągły. Wówczas przebieg choroby jest szybszy i w niedługim czasie dochodzi do znacznych zniekształceń stawów, utrudniających, a nawet uniemożliwiających samodzielne funkcjonowanie.

 

Zaawansowanie choroby określa się na podstawie zdjęć radiologicznych:

  • okres wczesny - obrzęki tkanek miękkich, niewielkie zwężenie szpar stawowych, osteoporoza przynasadowa
  • okres zmian utrwalonych - wyraźne zwężenie szpar stawowych, widoczne geody zapalne w częściach przynasadowych kości oraz pojedyncze nadżerki na powierzchniach stawowych
  • okres zmian zaawansowanych - rozwój geod i nadżerek, podwichnięcia i zniekształcenia stawów
  • okres końcowy - całkowite zesztywnienie kostne stawu.

 

Okresy te określa się według najbardziej zajętego stawu.

 

Klasyfikacja RZS pod względem stopnia zaawansowania występujących zmian

Istnieje kilka sposób określenia stopnia zaawansowania choroby reumatoidalnego zapalenia stawów. Skale te służą ocenie stopnia zaawansowania choroby oraz doboru właściwego sposobu leczenia.

 

  1. Podział wg Goftona wyróżnia cztery stopnie choroby według wydolności czynnościowej stawów.
    - pierwszy z nich to pełna wydolność z możliwością wykonywania codziennych czynności samodzielnie
    - drugi stopień uwzględnia pewne przeszkody w codziennym funkcjonowaniu
    - trzeci to poważna ograniczenia możliwości wykonywania codziennych czynności i konieczność korzystania z pomocy drugiej osoby
    - czwarty stopień to unieruchomienie chorego w łóżku lub wózku inwalidzkim
     
  2. Czterostopniowa skala według Sayfrieda opisuje konsekwencje ruchowe uszkodzenia stawu.
    - w pierwszym stopniu możliwe jest wykonanie ruchu czynnego z niewielkim obciążeniem
    - w drugim stopniu możliwe wykonywanie ruchu czynnego wolnego
    - w trzecim ruchu w odciążeniu
    - w czwartym tylko części zakresu ruchu w odciążeniu
     

Profilaktyka w RZS

Ze względu na brak poznanych przyczyn choroby profilaktyka jest taka sama jak w przypadku innych chorób stawów. Istotnym czynnikiem niewątpliwie jest dieta, która zawiera produkty minimalizujące dolegliwości, oraz takie które działają przeciwzapalnie.

 

Osoby cierpiące z powodu RZS mają zazwyczaj niski poziom mazi stawowej, a co gorsza maź ta jest o bardzo niskiej jakości ze względu na ciągle toczący się stan zapalny w organizmie. Aby złagodzić objawy RZS poleca się naturalnie uzupełniać maź stawową. Odpowiedni będzie kwas hialuronowy połączony z chondroityną. To dwa podstawowe składniki budujące stawy. Kwas hialuronowy jest głównym składnikiem mazi stawowej, dlatego jego uzupełnianie jest tak istotne. Chondroityna wpływa na regenerację chrząstki stawowej. W przypadku RZS składniki te odgrywają kluczową rolę zwłaszcza kiedy chcemy się pozbyć dokuczliwych i bolesnych dolegliwości ze strony stawów. 

 

Ruch - postaw na umiarkowaną aktywność, która nie będzie dodatkowo obciążała stawów.  Na pewno sprawdzą się ćwiczenia w odciążeniu, długie spacery czy basen.

 

Autor

mgr Monika Musialik-Skinderowicz

Certyfikowany Terapeuta metody McKenzie, Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.

 

Tags:

Zobacz również:

RZS - objawy i profilaktyka

RZS kiedyś zwany gościec - to przewlekła choroba zapalna, dotyka tkanki łącznej całego ustroju. Najczęściej obejmuje stawy symetrycznie. Choroba występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn niezależnie od wieku...

Praca zawodowa, a ryzyko wystąpienia i rozwoju RZS

Kobiety wykonujące zawód pielęgniarek, a także mężczyźni zatrudnieni w ciegielaniach, fabrykach betonu, elektrycy mogą być w grupie osób o podwyższonym ryzyku zachorowania na RZS.

10 udogodnień dla osób chorych na RZS

Gościec stawowy przewlekły to choroba nieuleczalna, która wiąże się z bardzo uciążliwymi dolegliwościami bólowymi. W zaawansowanym stadium, chory może mieć ogromne problemy z wykonywaniem nawet najprostszych czynności życiowych. W artykule  prezentujemy 10 wskazówek...

RZS a ciąża

Młode kobiety cierpiące na RZS niejednokrotnie zadają sobie pytanie, czy choroba stoi na przeszkodzie w posiadaniu potomstwa. Przeczytaj, w jaki sposób kobiety chorujące na RZS powinny przygotować się do macierzyństwa. Wskazujemy także na szereg istotnych kwestii, które warto...

RZS a menopauza

Statystyki pokazują, że na RZS częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Sprawdź, w jakim okresie życia najczęściej występuje szczyt zachorowalności na RZS oraz jaki ma to związek z menopauzą.   

RZS seropozytywne i seronegatywne

Sprawdź co oznacza seropozytywna i seronegatywna postać RZS. Zobacz, jakie badania laboratoryjne oraz obrazowe musisz wykonać, aby zdiagnozować reumatoidalne zapalenie stawów.

RZS a dieta

Sprawdź, jakie składniki i produkty zalecane są dla chorych na RZS, a także jakich produktów chorzy na RZS powinni unikać. Poznaj towarzyszące złej diecie problemy związane z otyłością, niedowagą oraz niedoborami pokarmowymi.

Aktywność fizyczna w RZS

Czy pojawienie się choroby RZS oznacza rezygnację ze sportu? Wręcz przeciwnie. Sprawdź, jakie ćwiczenia i aktywności fizyczne są zalecane w reumatoidalnym zapaleniu stawów.

Rehabilitacja w RZS

Odpowiednio dobrana rehabilitacja w RZS nie tylko zwiększa siłę mięśni i zapobiega ich zanikom, ale może także łagodzić dolegliwości bólowe. Dowiedz się, jaki jest najczęściej zalecany zakres postępowania rehabilitacyjnego w reumatoidalnym zapaleniu stawów.
Używamy plików cookies aby ułatwić Ci korzystanie z naszych stron www, do celów statystycznych oraz reklamowych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci Twojego urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zmienić ustawienia przeglądarki tak, aby zablokować zapisywanie plików cookies. Więcej informacji znajdziesz w naszej polityce prywatności.